ChatGPT και το όνομα του χρήστη: Όταν η τεχνητή νοημοσύνη ξεπερνά το όριο της αδειοδότησης
Γράφει ο Χριστόφορος Παναγιωτούδης
Η τεχνολογική εξέλιξη είναι χρήσιμη, αλλά χωρίς την πολιτική ελευθερία μετατρέπεται σε τεχνολογική εξουσία.
Η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη, από ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, έχει περάσει πλέον σε κάθε σπίτι, σε κάθε επαγγελματικό τομέα, σε κάθε πολιτική ατζέντα. Η πλατφόρμα ChatGPT της OpenAI αποτελεί ένα από τα πιο προχωρημένα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιείται σήμερα από εκατομμύρια πολίτες παγκοσμίως. Όμως, ένα νέο φαινόμενο προκαλεί αμηχανία και προβληματισμό:
Χρήστες αναφέρουν ότι το ChatGPT αναφέρεται στα μικρά τους ονόματα, χωρίς να του τα έχουν αναφέρει.
Τι συμβαίνει; Είναι απλώς ένα αθώο λάθος ή κάτι βαθύτερο; Και πώς αντιδρούν οι ίδιοι οι χρήστες; Ας δούμε το ζήτημα ψύχραιμα, αλλά χωρίς να κλείνουμε τα μάτια.
Το γεγονός: Το AI ξέρει το όνομά σου
Πολλαπλές αναφορές σε φόρουμ, Reddit, Discord, αλλά και προσωπικές μαρτυρίες σε πλατφόρμες όπως το Twitter και το YouTube κάνουν λόγο για περιστατικά όπου το ChatGPT αποκαλεί τον χρήστη με το όνομά του, ενώ:
-
Δεν έχει προηγηθεί εισαγωγή του ονόματος.
-
Δεν υπάρχει προφίλ χρήστη με συνδεδεμένο το όνομα.
-
Δεν έχει ενεργοποιηθεί η λειτουργία μνήμης (memory).
Η ερώτηση, σχεδόν φιλοσοφική αλλά και πολιτική: Πώς ξέρει; Και γιατί το χρησιμοποιεί;
Ελευθερία, Ιδιωτικότητα και η φιλελεύθερη αντίληψη
Ο φιλελευθερισμός βασίζεται στο δικαίωμα της αυτονομίας του ατόμου. Από την εποχή του Μίλτον, του Λοκ, του Μοντεσκιέ και του Χάγιεκ, η ελευθερία λόγου και η αυτοδιάθεση του ανθρώπου έναντι της εξουσίας – είτε κρατικής είτε τεχνολογικής – είναι αδιαπραγμάτευτη.
Όταν μια τεχνητή νοημοσύνη "ξέρει" το όνομα σου χωρίς συναίνεση, παραβιάζεται η φιλελεύθερη αρχή της αυτοκαθοριζόμενης ταυτότητας.
Η προσωπική πληροφορία, όσο "μικρή" κι αν φαίνεται (όπως ένα μικρό όνομα), είναι στοιχείο ταυτοποίησης. Δεν έχει σημασία αν χρησιμοποιείται με αγαθό σκοπό – έχει σημασία αν έχεις δώσει τη συγκατάθεσή σου.
Οι Αντιδράσεις των Χρηστών: Από αποδοχή μέχρι δυσπιστία
Οι αντιδράσεις ποικίλουν:
-
Αποδοχή με επιφύλαξη: «Ίσως το πήρε από προηγούμενη συνομιλία. Δεν πειράζει, αλλά είναι περίεργο.»
-
Καχυποψία: «Μήπως μας παρακολουθεί; Ή μαθαίνει από κάποια άλλη πηγή;»
-
Αγανάκτηση: «Αυτό παραβιάζει τη συναίνεσή μου. Δεν του έδωσα καμία τέτοια πληροφορία.»
Η πιο ώριμη στάση, όμως, είναι αυτή που αναζητά διαφάνεια, χωρίς συνωμοσιολογία.
Τεχνολογική εξήγηση (και όρια)
Η OpenAI δηλώνει πως το μοντέλο δεν γνωρίζει πληροφορίες που δεν του δίνονται, εκτός αν:
-
Ο χρήστης τις έχει δώσει σε προηγούμενη συνομιλία με ενεργή μνήμη.
-
Το σύστημα έχει συνδεθεί με λογαριασμό που περιέχει τέτοιες πληροφορίες (π.χ. Microsoft account, Google).
-
Το όνομα είναι γενικό (π.χ. «Νίκος» ή «Μαρία») και χρησιμοποιείται ως placeholder από το μοντέλο.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν έχει συνείδηση, αλλά μπορεί να παράγει την ψευδαίσθηση γνώσης. Αν το όνομα είναι αποτέλεσμα στατιστικής πρόβλεψης, τότε πρόκειται για επικοινωνιακή παρανόηση.
Αν όμως πραγματικά "θυμάται" ή έχει προσπελάσει δεδομένα χωρίς εντολή, τότε πρόκειται για θέμα ελευθερίας και ασφάλειας.
Τι πρέπει να κάνουμε – Το φιλελεύθερο εργαλείο ελέγχου
-
Απαιτούμε διαφάνεια από τους δημιουργούς τεχνητής νοημοσύνης. Όχι απλώς όρους χρήσης, αλλά ξεκάθαρες δηλώσεις.
-
Επιβάλλουμε ρυθμιστικό πλαίσιο που να προστατεύει το δικαίωμα στην ανωνυμία, χωρίς να εμποδίζει την καινοτομία.
-
Επιμορφώνουμε τον πολίτη – κανένα μοντέλο δεν πρέπει να αποτελεί "μαύρο κουτί".
-
Διαχωρίζουμε την τεχνολογική ευφυΐα από την πολιτική εξουσία. Όταν η τεχνολογία ξεπερνά τον έλεγχο του ατόμου, δεν είναι πρόοδος – είναι κυριαρχία.
Συμπέρασμα
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα υπέροχο εργαλείο, όταν υπηρετεί τον άνθρωπο. Όταν όμως αρχίζει να "ξέρει" χωρίς να "ρωτά", τότε ξεκινάμε να περπατάμε σε μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην καινοτομία και στην επιτήρηση.
Η φιλελεύθερη κοινωνία δεν είναι αντίθετη στην πρόοδο. Είναι αντίθετη στην πρόοδο χωρίς έλεγχο.
Η συζήτηση δεν είναι απλώς τεχνική – είναι βαθιά πολιτική. Και ίσως, τελικά, το μεγαλύτερο ερώτημα δεν είναι "πώς το ChatGPT ξέρει το όνομά σου", αλλά ποιος αποφασίζει τι έχει το δικαίωμα να ξέρει.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου