Παρασκευή και 13: Η Δεισιδαιμονία που Συνδέει Κοινότητες και Ιστορίες

 Γράφει ο Χριστόφορος Παναγιωτούδης 

Η Καταγωγή ενός Θρύλου

Η παράδοξη σχέση ανάμεσα στην Παρασκευή και τον αριθμό 13 δεν είναι τόσο αρχαία όσο ίσως πιστεύουμε. Η σύνδεσή τους, με τον φόβο της «κακοτυχίας», εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα — κυρίως στη Γαλλία, όπου ένα μυθιστόρημα του 1834 (Revue de Paris) και μία θεατρική παράσταση χρησιμοποίησαν την Παρασκευή και 13 ως σύμβολο κακοτυχίας.

Το όνομα για τη φοβία «Παρασκευοδεκατριοφοβία» —paraskavedekatriaphobia στα αγγλικά— δημιουργήθηκε από ελληνικές λέξεις.

---

Απλοί και Πολύπλοκοι Μύθοι

Οι παραδόσεις γύρω από την Παρασκευή και 13 είναι πολυάριθμες:

• Ο Μυστικός Δείπνος είχε 13 παρευρισκόμενους, με τον Ιούδα ως τον 13ο

• Η σταύρωση του Χριστού έγινε Παρασκευή — η ημέρα θεωρείται ατυχής

• Σαν να μην έφτανε αυτό, στις 13 Οκτωβρίου 1307 (Παρασκευή) οι Ναΐτες συνελήφθησαν μαζικά από τον βασιλιά Φίλιππο της Γαλλίας

• Προδρόμου του αριθμού 13 σε άλλες κουλτούρες είναι μύθος των Βίκινγκ (Loki με τον 13ο καλεσμένο)

Ο συνδυασμός καταστάσεων δημιούργησε το απαράμιλλο status της συγκεκριμένης ημέρας.

---

Λαϊκή Κουλτούρα και Ταινίες

Η superstition εκτοξεύτηκε το 1980, με την πρώτη ταινία Friday the 13th, η οποία όχι μόνο επισφράγισε τη δεισιδαιμονία αλλά και την έκανε εμπορική επιτυχία, τροφοδοτώντας την ψυχολογία του κοινού.

Από τότε, η Παρασκευή και 13 έγινε αξιοποιήσιμη από τον πολιτισμό, χάρη και σε προϊόντα όπως οι προσφορές στα tattoo studios με θέματα… απέχθειας στην κακοτυχία.

---

Συμπεριφορά & Συλλογική Ψυχολογία

• Εκτιμάται πως 17–21 εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από friggatriskaidekaphobia, με ετήσιες απώλειες στον τζίρο άνω των 700–900 εκατ $

• Αντίθετα, έρευνες (π.χ. Ολλανδία) δείχνουν λιγότερα ατυχήματα και ελαφρώς ασφαλέστερη οδήγηση εκείνη την ημέρα

Η λαϊκή συμπεριφορά και η αυτοεκπληρούμενη προφητεία συχνά διαφοροποιούν την πραγματικότητα.

---

Πολιτισμικές Διαφορές

• Στον αγγλόφωνο κόσμο: η Παρασκευή και 13 θεωρείται "καταραμένη"

• Στον ελληνικό και ισπανόφωνο χώρο, αντίθετα, η Τρίτη και 13 θεωρείται δυσμενής, λόγω ιστορικών γεγονότων όπως η Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)

---

Αντιμετώπιση της Φοβίας

Σύμφωνα με ειδικούς, τα άτομα με friggatriskaidekaphobia μπορούν να βελτιωθούν μέσω:

• θετικών affirmations (π.χ. η Τέιλορ Σουίφτ θεωρεί τυχερό το 13)

• πλαισίων ψυχολογικής πρόκλησης όπως CBT ή exposure therapy

Μια πιο ισορροπημένη αντίληψη καθιστά τη μέρα μια ευκαιρία και όχι ένας εφιάλτης.

---

Συμπέρασμα

Η Παρασκευή και 13 είναι μια συμβολική υπενθύμιση ότι η συλλογική μνήμη, η θρησκεία και η ποπ κουλτούρα μας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό. Η προκατάληψη εξακολουθεί να επηρεάζει τη συμπεριφορά, από την ημερομηνία των συμφωνιών μέχρι το πώς αντιλαμβανόμαστε την τύχη.

Ωστόσο, η ψυχολογική και επιστημονική ματιά μάς προσφέρει μια πιο ρηξικέλευθη και αισιόδοξη προσέγγιση: η τύχη δεν αποτελείται από αριθμούς ή μέρες, αλλά από τις επιλογές και τη στάση μας απέναντί τους.